Odpowiedzialność organizatorów imprez masowych. Wydarzenia określane powszechnie mianem imprez masowych stanowią ważny element życia społecznego, politycznego i kulturalnego. Odgrywają one ogromne znaczenie dla funkcjonowania jednostki oraz całych społeczeństw. Koncerty, festiwale, przedstawienia kulturalne, zawody sportowe, pokazy lotnicze, imprezy rekreacyjne, biegi i maratony, pikniki i festyny, wydarzenia społeczne, konferencje i sympozja, pielgrzymki i rekolekcje, targi i wystawy – jakkolwiek nie wszystkie z wymienionych powyżej wydarzeń podlega pod przepisy dotyczące bezpieczeństwa imprez masowych, to wszystkie mają jeden wspólny mianownik – przyciągają ogromne rzesze uczestników, liczone często w dziesiątki, a nawet setki tysięcy osób.
Imprezy masowe w liczbach
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2016 roku na terenie całego kraju przeprowadzonych zostało w sumie 6480 imprez masowych, z czego 3 221 (49,7%) stanowiły imprezy masowe o charakterze sportowym, 3 149 (48,6%) to imprezy artystyczno-rozrywkowe, natomiast 110 (1,7%) wydarzeń zostało zakwalifikowanych jako imprezy masowe interdyscyplinarne.
Wszystkie imprezy masowe zgromadziły w zeszłym roku 24,4 mln uczestników, co w przybliżeniu daje frekwencję 3,8 tys. Osób biorących udział w jednym wydarzeniu. Zdecydowana większość imprez masowych to wydarzenia, na które wstęp jest odpłatny. Nie bez znaczenia jest również to, że to sportowe imprezy masowe przyciągnęły większe rzesze uczestników 13,7 mln uczestników, w stosunku do 10,5 mln uczestników imprez masowych o charakterze artystyczno-rozrywkowym.
Największe tragedie
O bezpieczeństwie imprez masowych mówi się dużo nie bez powodu. Zarówno na świecie, jak również w Polsce miały i nadal mają miejsce przypadki, gdzie przez niewłaściwą organizację lub nieprawidłowości w zabezpieczeniu wydarzenia doznało uszczerbku na zdrowiu lub poniosło śmierć wiele niczemu winnych osób. Oczywiście nie brakuje również zdarzeń, gdzie ciężko dopatrzeć się zaniedbań w organizacji i zabezpieczeniu imprezy masowej, niemniej jednak z uwagi na liczbę uczestników prawdopodobieństwo wystąpienia jakiegoś incydentu lub niepożądanego zdarzenia jest na pewno wyższe niż w normalnych warunkach.
W tym kontekście chciałbym przypomnieć kilka wydarzeń z przeszło ostatnich dwudziestu lat:
– 24 listopada 1994 r., pożar podczas koncertu zespołu Golden Life w hali Stoczni Gdańskiej (7 ofiar śmiertelnych, 300 rannych);
– 28 stycznia 2006 r., zawalenie dachu hali wystawowej podczas 56′ Ogólnopolskiej Wystawy Gołębi Pocztowych na terenie Międzynarodowych Targów Katowickich (65 ofiar śmiertelnych, ponad 170 rannych);
– 30 sierpnia 2009 r., katastrofa lotnicza podczas AIR SHOW 2009 w Radomiu (2 ofiary śmiertelne to białoruscy piloci wojskowi);
– 30 czerwca 2013 r., wypadek podczas imprezy motoryzacyjnej Gran Turismo Polonia w Poznaniu (17 osób rannych, w tym 4 w stanie ciężkim);
– 6 października 2013 r., śmierć w wyniku zatrzymania akcji krążenia jednego z uczestników biegu na dystansie 10 km „Biegnij Warszawo” (3 zasłabnięcia w okolicach mety biegu, 1 ofiara śmiertelna);
– 14/15 października 2015 r., stłoczenie uczestników w łączniku pomiędzy budynkami Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy podczas imprezy otrzęsinowej „START PARTY UTP 2015” (zginęło 3 studentów w wieku 19, 20 i 24 lat, kilkanaście osób rannych);
– 11 czerwca 2017 r., zasłabnięcie kibica w trakcie meczu żużla na Stadionie Olimpijskim we Wrocławiu (1 z kibiców zmarł pomimo natychmiastowej reanimacji i odwiezieniu do szpitala).
W przeszłości nie brakowało również wydarzeń, gdzie wprawdzie obyło się bez ofiar w ludziach, niemniej jednak nieodpowiednia organizacja lub niewłaściwe decyzje doprowadziły to poważnych komplikacji logistycznych czy też odwołania zaplanowanej imprezy:
– 26 sierpnia 2000 r., 700 000 uczestników przy spodziewanych przez organizatorów 20 000 – 30 000 uczestników podczas finałowego koncertu trasy „Inwazja Mocy 2000 RMF FM” na lotnisku w Pobiedniku koło Krakowa;
– 17 lipca 2010 r., 200 000 uczestników 600′ rocznicy Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku na Polach Grunwaldzkich, ogromne problemy komunikacyjne oraz wiele zastrzeżeń do samej organizacji wydarzenia;
– 16 października 2012 r., odwołanie meczu Polska – Anglia na Stadionie Narodowym w Warszawie z uwagi na stan murawy spowodowany silnymi opadami deszczu;
– 18 kwietnia 2015 r., przerwanie zawodów żużla organizowanych na Stadionie Narodowym w Warszawie po przeprowadzeniu zaledwie 12 z zaplanowanych 23 biegów.
Odpowiedzialność organizatorów
W tym miejscu warto podkreślić naczelną zasadę: za bezpieczeństwo w miejscu i w czasie trwania imprezy masowej odpowiada jej organizator! Nie władze lokalne, nie służby publiczne, nie firma ochrony osób i mienia, a organizator zobowiązany jest do spełnienia szeregu wymogów dotyczących bezpieczeństwa uczestników, ochrony porządku publicznego, zabezpieczenia pod względem medycznym oraz zapewnienia przygotowania i odpowiedniego stanu technicznego obiektów.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa organizator zapewnia między innymi:
– spełnienie wymogów określonych, w szczególności, w przepisach prawa budowlanego, w przepisach sanitarnych i przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej;
– udział służb porządkowych, służb informacyjnych oraz kierującego tymi służbami kierownika do spraw bezpieczeństwa;
– pomoc medyczną;
– zaplecze higieniczno-sanitarne;
– wyznaczenie dróg ewakuacyjnych oraz dróg umożliwiających dojazd pojazdom służb ratowniczych i Policji;
– warunki do zorganizowania łączności pomiędzy podmiotami biorącymi udział w zabezpieczeniu imprezy masowej;
– sprzęt ratowniczy i gaśniczy oraz środki gaśnicze niezbędne do zabezpieczenia imprezy masowej w zakresie działań ratowniczo-gaśniczych;
– wydzielone pomieszczenia dla służb kierujących zabezpieczeniem imprezy masowej.
Hala Widowiskowo – Sportowa Arena w Poznaniu
Niespełnienie wymagań w zakresie bezpieczeństwa imprez masowych niejednokrotnie było już powodem odmowy wydania zezwolenia na przeprowadzenie imprezy masowej dla konkretnego organizatora czy „zamknięcia” obiektu do czasu usunięcia uchybień i nieprawidłowości.
I tak, w wyniku zastrzeżeń Wojewódzkiego i Miejskiego Komendanta Państwowej Straży Pożarnej do stanu ochrony przeciwpożarowej Hali Widowiskowo-Sportowej Arena w Poznaniu, na obiekcie tym przez kilka miesięcy 2017 roku nie mogły być organizowane żadne imprezy masowe, to znaczy takie wydarzenia sportowe, które nie gromadzą na widowni więcej niż 299 osób, a w przypadku wydarzeń artystyczno-rozrywkowych nie więcej niż 499 osób. W konsekwencji, z zaplanowanych wcześniej wydarzeń dwa odwołano, trzy przeniesiono do innych poznańskich obiektów, natomiast kilka przełożono na inny termin.
Katastrofa hali wystawienniczej Międzynarodowych Targów Katowickich
Największa dotychczas katastrofa budowlana w Polsce, zawalanie dachu hali wystawienniczej Międzynarodowych Targów Katowickich, zakończyła się wyrokami skazującymi. Na 10 lat więzienia katowicki sąd skazał projektanta hali Jacka J. Na kary od 5 do 3 lat skazano natomiast rzeczoznawcę, inspektora nadzoru budowlanego i członków zarządu MTK; uniewinniono jednocześnie oskarżonych w tym procesie wykonawców hali.
W czasie procesu na światło dzienne wychodziły coraz to nowe zaniedbania oraz przypadki niedopełnienia obowiązków przez osoby, na których ciążyły szczególne obowiązki w zakresie kontroli i nadzoru. O skomplikowaniu procesu świadczy również to, że trwał on siedem lat, w trakcie których odbyło się ponad 200 rozpraw, zgromadzono w sumie 305 tomów akt, przesłuchano 141 świadków i zeznania kolejnych wielu odczytano, natomiast opinie przed sądem składało aż pięć zespołów biegłych. W 2011 roku Międzynarodowe Targi Katowickie złożyły do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości.
„Ognisko Kwietniowe” na krakowskim Zakrzówku
Organizacja imprezy masowej bez wymaganego zezwolenia lub niezgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu zagrożone jest karą grzywny nie mniejszą niż 240 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 83. W 2013 roku, Anna Kubicz – wówczas 23-letnia studentka – została skazana na karę grzywny w wysokości 2 400 zł za zorganizowanie 27 kwietnia tamtego roku imprezy „Ognisko Kwietniowe” na krakowskim Zakrzówku.
Niniejszy przypadek jest o tyle ciekawy, że informację o wydarzeniu i zaproszenie do udziału organizatorka zamieściła na portalu społecznościowym Facebook, przez co oskarżona tłumaczyła się, że zaproszenie kierowane było do jej znajomych. Niemniej jednak publiczny status ogłoszenia oraz fakt, że odpowiedziało na nie przeszło 20 000 osób przy uwzględnieniu pozostałych okoliczności spowodowały, że w ocenie sądu nie było żadnych wątpliwości, że oskarżona dopuściła się zarzuconego jej czynowi.
Tragedia podczas „Start Party UTP 2015” na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym w Bydgoszczy.
Zdecydowanie surowszą karą może natomiast zakończyć się proces Ewy Ż., która w ocenie śledczych, jako przewodnicząca samorządu studenckiego i tym samym organizator dyskoteki, winna jest tragedii, do jakiej doszło podczas imprezy otrzęsinowej na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym w Bydgoszczy. W sumie prokuratura postawiła zarzuty czterem osobom. Na ławie oskarżonych, obok byłej przewodniczącej samorządu studenckiego, zasiadają były rektor UTP Antoni B., były prorektor ds. studenckich UTP Janusz P., a także Andrzej Z. – pracownikowi firmy ochrony osób i mienia zabezpieczającej imprezę „Start Party UTP 2015”.
Odpowiedzialność właścicieli dyskotek
Natomiast w listopadzie bieżącego roku Prokuratura Okręgowa w Gdańsku skierowała do Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe akt oskarżenia przeciw Ewie H., współwłaścicielce Klubu 90 w Gdańsku, zarzucając jej organizację imprez masowych bez wymaganego zezwolenia. Zdaniem prokuratury od października 2016 roku do marca 2017 roku na terenie klubu odbyło się 8 koncertów z naruszeniem ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych.
Wymienione wyżej przykłady dostarczają wystarczających dowodów na temat odpowiedzialności jaka spoczywa na organizatorach imprez masowych. Jednocześnie należy pamiętać, że każde wydarzenie, w mniejszym lub większym stopniu, oddziałuje na otoczenie. Wszystko zależy od rodzaju i rozmiarów samego przedsięwzięcia. Z pewnością innego zaangażowania ze strony instytucji publicznych wymagać będą imprezy o zasięgu lokalnym, zupełnie odmiennym wyzwaniem będą natomiast wydarzenia regionalne i ogólnokrajowe.
Odpowiedzialność organizatorów za bezpieczeństwo w miejscu i w czasie trwania imprezy masowej nie zwalnia zatem instytucji publicznych z obowiązku realizacji wszystkich zadań przewidzianych przepisami prawa. Współpraca i współdziałanie wszystkich zainteresowanych stron – publicznej, prywatnej oraz społecznej – powinny przybliżać do osiągnięcia sukcesu, jakim jest przeprowadzenie imprezy masowej w sposób niezakłócony i zarazem bezpieczny.
Autor: Sergiusz Parszowski, sergiusz.parszowski@instin.pl
Artykuł pierwotnie ukazał się w magazynie Ochrona Mienia i Informacji Nr 6/2017 listopad/grudzień.
Zapoznaj się również z naszą książką „Imprezy masowe. Organizacja, bezpieczeństwo, dobre praktyki”.
Zapraszamy również na nasze szkolenie, gdzie dowiesz się więcej na temat odpowiedzialności organizatorów imprez masowych: „Organizacja i zabezpieczenie imprez masowych”
